آمبولانس‌های هوایی یکی از پیشرفته‌ترین و کارآمدترین وسایل نقلیه امدادی هستند که برای انتقال سریع بیماران و مصدومان به مراکز درمانی تخصصی استفاده می‌شوند.

این وسایل نقلیه هوایی به ویژه در مواقع اضطراری و برای انتقال بیماران از مناطق دورافتاده یا سخت‌گذر به بیمارستان‌های بزرگ بسیار مفید هستند. اما آیا آمبولانس هوایی در ایران نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

در این نوشتار از گروه رمزآسا به بررسی این موضوع و استفاده از آمبولانس‌های هوایی در ایران و تجهیزات و خدمات مرتبط با آنها خواهیم پرداخت.

آمبولانس هوایی چیست؟

آمبولانس هوایی یا Air Ambulance به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های انتقال بیماران در شرایط اورژانسی به شمار می‌آید. این وسیله نقلیه ویژه به منظور انتقال سریع و ایمن بیماران به بیمارستان‌های تخصصی و مجهز طراحی شده است. برخلاف آمبولانس‌های زمینی، که در شرایطی چون ترافیک، جاده‌های نامناسب یا فاصله‌های طولانی با محدودیت‌هایی مواجه هستند، آمبولانس‌های هوایی قادرند به صورت مستقیم و سریع‌تر به مقصد برسند و در زمان‌های بحرانی، نقش حیاتی ایفا کنند.

ویژگی‌های آمبولانس هوایی

1. سرعت بالا: یکی از بارزترین ویژگی‌های آمبولانس هوایی، سرعت انتقال بیمار به بیمارستان است. هواپیماها یا هلی‌کوپترها می‌توانند به سرعت و بدون تأخیرهای جاده‌ای بیمار را به مکان‌های درمانی برسانند.
2. دسترسی به مناطق دورافتاده: این نوع آمبولانس می‌تواند به مناطقی که دسترسی زمینی به آنها دشوار است، مانند مناطق کوهستانی یا جزایر دورافتاده، دسترسی داشته باشد.
3. امکانات پزشکی پیشرفته: آمبولانس‌های هوایی معمولاً با تجهیزات پزشکی مدرن و تیم‌های تخصصی مجهز به ارائه خدمات اولیه و مراقبت‌های ویژه به بیماران هستند. این تجهیزات شامل دستگاه‌های نظارت بر علائم حیاتی، تجهیزات تنفسی و داروهای ضروری می‌شود.
4. پشتیبانی در شرایط اضطراری: این وسایل نقلیه به گونه‌ای طراحی شده‌اند که می‌توانند در شرایط اضطراری بحرانی، مانند حملات قلبی، تصادفات شدید یا بحران‌های پزشکی دیگر، خدمات درمانی فوری ارائه دهند.
5. افزایش شانس نجات بیمار: با کاهش زمان انتقال بیمار به مراکز درمانی تخصصی، آمبولانس هوایی به افزایش شانس بقاء و بهبود سریع‌تر بیمار کمک می‌کند. این سرعت در انتقال می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت درمان داشته باشد.

انواع خودروهای مخصوص مراکز پزشکی سیار

نقش آمبولانس هوایی در سیستم بهداشت و درمان

آمبولانس‌های هوایی نه تنها در بحران‌های پزشکی فردی، بلکه در مواقعی که نیاز به انتقال بیمارانی با وضعیت‌های حاد به بیمارستان‌های خاص وجود دارد، نقش کلیدی ایفا می‌کنند. این نوع خدمات به ویژه در حوادث طبیعی، تصادفات جمعی یا در شرایطی که بیمار به مراقبت‌های تخصصی فوری نیاز دارد، اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند. آمبولانس‌های هوایی با فراهم کردن امکانات پزشکی پیشرفته و سرعت بالا در انتقال بیمار، به نجات جان بیماران و بهبود کیفیت خدمات اورژانسی کمک شایانی می‌کنند و به عنوان یک بخش مهم از سیستم اورژانس‌های پزشکی مدرن به شمار می‌روند.

تجهیزات آمبولانس هوایی در ایران

بسته به شرایط بیمار، آمبولانس هوایی می‌تواند به تجهیزات زیر مجهز شود:

• تجهیزات دستگاه تنفس: این تجهیزات شامل مانیتور قلب، سیلندر اکسیژن، پمپ تزریق و موارد دیگر می‌باشد.
• تخت: تخت بیمار ابتدا با کمربند نگهدارنده مجهز می‌شود و در صورت نیاز، تجهیزات ویژه‌تری بر اساس شرایط بیمار به آن اضافه می‌شود.
• CCU و ICU: این تجهیزات برای بیمارانی با مشکلات قلبی و مغزی استفاده می‌شود.
• BICU: این تجهیزات مخصوص بیمارانی است که دچار سوختگی هستند.
• MICU و PICU: کودکان بیمار در شرایط وخیم به تجهیزات ویژه‌ای مانند MICU و PICU نیاز دارند.
• NICU: این تجهیزات برای نوزادانی که در شرایط وخیم هستند در نظر گرفته می‌شود.

آیا آمبولانس هوایی در ایران استفاده می‌شود؟

در ایران، انتقال بیمار به صورت هوایی با استفاده از هلیکوپتر و هواپیماهای در ابعاد کوچک به صورت خاص و محدود انجام می‌شود. این وسیله نقلیه پرنده‌ای کوچک است که فضایی مناسب به عنوان کابین بیمار در آن تعبیه شده و با تجهیزات پزشکی لازم مجهز شده است تا به بیماران و مصدومین کمک‌رسانی کند. آمبولانس های هوایی تمامی تجهیزات پزشکی موجود در آمبولانس‌های زمینی را دارا هستند و تکنسین‌ها و پزشکان نیز همراه این وسیله نقلیه هوایی حمل می‌شوند.

شرایط استفاده از آمبولانس هوایی در ایران

برخی از شرایط و قوانین مربوط به آمبولانس هوایی و خدمات آن در ایران شامل موارد زیر است:

1. عدم جابجایی سیلندر اکسیژن با وزنی بیش از دو لیتر: در صورت بروز وضعیت بحرانی برای بیمار، مقدار اکسیژن موجود در آمبولانس هوایی ممکن است کافی نباشد و در این حالت،  باید در نزدیک‌ترین شهر فرود بیاید.
2. کمبود فضای جابجایی صندلی‌ها: به دلیل فضای محدود  بیمار ممکن است در مسافت‌های دورتر به تنهایی و بدون همراه مسافر باشد. 
3. تأثیر فشار هوا در ارتفاعات: فشار هوا در ارتفاعات برای افراد سالم خطرناک نیست، اما برای بیمارانی که دچار صدمه مغزی یا قلبی هستند، بروز خطر را افزایش می‌دهد. در صورت بروز این مساله، آمبولانس هوایی باید در نزدیک‌ترین باند فرودگاه فرود بیاید.

نیروهای امدادی آمبولانس هوایی

نیروهای امدادی که طبق استاندارد های بین المللی می بایست در آمبولانس و خدمات آمبولانس هوایی حضور داشته باشند شامل:

1. پزشک با مدرک دکترای تخصصی پزشکی هوایی: این فرد رهبری تیم را بر عهده دارد و مسئولیت اصلی مراقبت از بیمار بر عهده اوست.
2. کارشناس هوشبری: این تکنسین مسئولیت مدیریت وضعیت هوشیاری و تنفس بیمار را بر عهده دارد و با تجهیزات مربوطه کار می‌کند تا اطمینان حاصل شود که وضعیت بیمار در حین پرواز به صورت پایدار باقی می‌ماند.
3. پرستار ICU: این پرستار متخصص در مراقبت از بیماران بحرانی است و از تجهیزات ICU برای پایش و مراقبت از بیمار استفاده می‌کند.

اعضای این تیم تلاش می‌کنند تا وضعیت بیمار با تغییرات ارتفاع، تکان‌های نابهنگام در حین پرواز، کاهش هوا و سایر عوامل موثر بر پایداری وضعیت بیمار در طول پرواز به صورت پایدار باقی بماند. تجهیزات پیشرفته و تخصصی که در آمبولانس هوایی موجود است، به این تیم کمک می‌کند تا بهترین مراقبت ممکن را به بیماران ارائه دهند.

جمع بندی

در نهایت می‌توان گفت که آمبولانس هوایی در ایران به عنوان یک وسیله نقلیه امدادی پیشرفته در مواقع خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسایل نقلیه پرنده با تجهیزات پزشکی کامل و حضور تیم‌های تخصصی شامل پزشک، کارشناس هوشبری و پرستار ICU به بیماران و مصدومان کمک‌رسانی می‌کنند. قوانین و مقررات خاصی برای جابجایی بیماران با این وسایل وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به محدودیت وزن سیلندر اکسیژن، کمبود فضای جابجایی صندلی‌ها و شرایط فرود اضطراری اشاره کرد. استفاده از آمبولانس هوایی در ایران امکان انتقال سریع و ایمن بیماران از مناطق دورافتاده و سخت‌گذر به مراکز درمانی تخصصی را فراهم کرده و به بهبود کیفیت خدمات درمانی کمک می‌کند.